á
â
ă
ä
ç
č
ď
đ
é
ë
ě
í
î
ľ
ĺ
ň
ô
ő
ö
ŕ
ř
ş
š
ţ
ť
ů
ú
ű
ü
ý
ž
®
€
ß
Á
Â
Ă
Ä
Ç
Č
Ď
Đ
É
Ë
Ě
Í
Î
Ľ
Ĺ
Ň
Ô
Ő
Ö
Ŕ
Ř
Ş
Š
Ţ
Ť
Ů
Ú
Ű
Ü
Ý
Ž
©
§
µ
Mała czarna. Jej smak i aromat znają chyba wszyscy. Smakuje właściwie wszędzie, ale najbardziej w kawiarni i na dodatek w dobrym towarzystwie. Zwyczaj jej picia ma początek w XVIII wieku. W Krakowie dopiero w XIX w. nastała prawdziwa moda na ten aromatyczny napój. Na przełomie XIX i XX wieku powstało wiele kawiarń znanych w całym kraju. Wówczas też zaczęły pojawiać się pierwsze kawiarnie artystyczne. (...)
Wzmianka o kawie znalazła się w narodowym poemacie Pan Tadeusz: takiej kawy jak w Polszcze nie ma w żadnym kraju: w Polszcze, w domu porządnym, z dawnego zwyczaju, jest do robienia kawy osobna niewiasta, nazywa się kawiarka, sprowadza z miasta lub z wicin bierze ziarna w najlepszym gatunku,i zna tajne sposoby gotowania trunku, który ma czarność węgla, przejrzystość bursztynu, zapach mokki, gęstość miodowego płynu… Historia kawiarnianego życia w Krakowie jest bogata i niezwykle ciekawa, a na temat kawowego fenomenu można znaleźć niejedną książkę. Taką skarbnicą wiedzy historycznej na temat krakowskiego życia kawiarnianego jest książka Kawa i ciastko o każdej porze. Historia krakowskich kawiarni i cukierni Krzysztofa Jakubowskiego. Pełna barwnych historii i anegdot, z archiwalnymi i współczesnymi fotografiami zaciekawia, przybliża historię dziejów krakowskich kawiarni, cukierni i palarni kawy od 1770 do 2000 r. Chce się czytać: o pierwszej na poziomie europejskim kawiarni Wintera w Krakowie, urządzonej na wzór wiedeński w Rynku przy ul. Grodzkiej; o niewielkiej kawiarence prowadzonej przez matkę komediopisarza Michała Bałuckiego; o kawiarni Retmana naprzeciw kościoła św. Wojciecha; o kawiarni artystycznej Antoniny i Michała Koziarskich przy pl. Szczepańskim czy Drobnerówce, jakiej nie powstydziłby się ani Paryż, ani Wiedeń.
Także o niezbyt dziś lubianej, ale kiedyś jednej z najpopularniejszych w mieście kawiarni, Jamie Michalika przy ul. Floriańskiej 45, w której powstał słynny kabaret Zielony Balonik, spotykali się tam młodopolscy poeci: Lucjan Rydel i Kazimierz Przerwa-Tetmajer, malarze: Stanisław Wyspiański, Włodzimierz Tetmajer, Józef Mehoffer, Leon Wyczółkowski i Jacek Malczewski, a także aktorzy i krakowska cyganeria. Na smakowitego mazurka przychodził tam Józef Piłsudski z córkami, a swoje wiersze recytowali: Wisława Szymborska i Czesław Miłosz. O kawiarni u Sauera, na rogu ulic Sławkowskiej i Szczepańskiej, w dzisiejszym Klubie Dziennikarzy „Pod Gruszką”, w której spotykali się artyści, przedstawiciele świata nauki, literaci, muzycy i melomani. O kawiarnii Noworolski, niegdyś cukierni Jana Noworolskiego ze Lwowa, która podobnie jak Jama Michalika była miejscem spotkań środowiska artystyczno-literackiego Krakowa.
Krakowianie pamiętają na pewno takie miejsca jak Marago przy ul. Zwierzynieckiej czy Kolorowa przy ul. Gołębiej, ale także bar kawowy Rio, ulubione miejsce Tadeusza Kantora czy Piotra Skrzyneckiego. Niestety, większość z kultowych kawiarni nie przetrwała II wojny światowej i okresu komunizmu. Sentyment do tych miejsc jednak pozostał, podobnie jak zwyczaj niespiesznego popijania małej czarnej. Brakuje tylko niezwykłego klimatu, który sprawiał, że krakowskie kawiarnie wciąż tętniły życiem.
Zapraszam więc na niecodzienny spacer do miejsc o niepowtarzalnym klimacie, nierzadko będących sceną epokowych dla Krakowa wydarzeń.
Małgorzata Czerwiec-Dzierżymirska Biblioteka Kraków